Anne ve baba olabilmek için ille de biyolojik olarak bir çocuğa sahip olmak gerekli değildir. Önemli olan çocuğu sadece doğurmak değil ona emek harcamak ve sevgiyle büyütebilmek, tüm sorumluluğunu almak ve topluma yararlı bir birey olarak yetiştirmektir. Bu nedenle durumu evlat edinmeye uygun bir aile ve evlat edinilecek çocuk arasında hukuki olarak bir ilişki kurulabilmektedir.
Evlat edinme şartları bazı hallere göre değişiklik göstermektedir. Nitekim evlat edinilecek çocuğun 18 yaşından küçük olması ve 18 yaşından büyük olması halleri için Türk Hukuk Sistemi farklı şartlar aramış ve bunları kanunlaştırmıştır. Yine dava sürecinde evlatlık olarak alınacak küçüğün Kurumdan mı Şahıstan mı alınacağı da önem taşımakta, dava sürecinde usulü işlemler açısından önem arz etmektedir.
18 Yaşından Küçüklerin Evlat Edinmesi
Henüz 18 (on sekiz) yaşını doldurmamış olan küçüklerin evlat edinilmesi bazı şekil şartlarına bağlanmıştır. Türk Medeni Kanununun 306 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre 18 yaşından küçük birisinin evlat edinilmesi için gerekli şartlar şunlardır :
*Evlat edinecek eşler birlikte evlat edinmek zorundadırlar. Evli olmayan kişiler, birlikte evlat edinemezler.
*Evlat edinecek eşlerin evlilikleri en az 5 yıl sürmüş olmalı veya eşler 30 yaşını doldurmuş olmalıdırlar. Şayet 30 yaşını doldurmuş olan eşler, evlilikleri henüz 5 yıl sürmemiş olsa dahi evlat edinme hakkına sahip olacaktır
*Küçüğün ana ve babasının rızası olmalıdır. Küçük, bir kurumda (Çocuk Esirgeme Kurumu vb.) yaşıyorsa o kurum tarafından atanacak vasi?nin onayı gerekmektedir.
18 Yaşından Büyüklerin Evlat Edinmesi
18 (on sekiz) yaşını doldurmamış kişilerin de evlat edinilmesi mümkün olup ailelerin buna yönelik girişimleri sıkçadır. Her ne kadar 18 yaşını doldurmuş olan kişilerin özgürce karar verebilme hakları olsa da evlat edinme hususu kamu düzenini etkileyen bir husus olduğu için Türk Medeni Kanununca şekil şartlarına bağlanmıştır. Buna göre 18 yaşından büyüklerin evlat edinilmelerinde şu şartların sağlanmış olması gerekir :
*Evlat edinecek kişinin altsoyu bulunmamalıdır.
*Evlat edinen kişi, en az 5 yıldan beri evlat edineceği kişiye bakmış olmalıdır
*Evlat edinecek kişi ile evlat edinilen arasında en az 18 yaş olmalıdır.
*Evlat edinilecek kişinin rızası olmalıdır.
Evlat edinme davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemeleridir.
Tek başına evlat edinme;
TMK 307 gereği evli olmayan kişi 30 yaşını doldurmuşsa tek başına evlat edinebilir.Evli olup da tek başına evlat edinmeyi mümkün kılan istisnai bir hüküm, bu maddenin ikinci kısmında düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre; 30 yaşını doldurmuş olan eş diğer eşin ayırt etme gücünden sürekli olarak yoksunluğu veya iki yılı aşkın süreden beri nerede olduğunun bilinmemesi ya da mahkeme kararıyla iki yılı aşkın süreden beri eşinden ayrı yaşamakta olması yüzünden birlikte evlat edinmesinin mümkün olmadığını ispat etmesi halinde, tek başına evlat edinebilir. Tek başına evlat edinmek isteyen eş bu durumlardan birinin varlığı ispatlarsa tek başına evlat edinebilir.
Evlat Edinme Davasının Sonuçları
Evlat edinme davasının sona ermesi ve evlat edinme kararının çıkmasıyla birlikte bazı hukuki hususlar değişiklik kazanacaktır. Bunları şu şekilde sıralamak mümkündür :
*Ana ve babaya ait olan hak ve yükümlülükler, evlat edinene geçecektir
*Evlatlık, evlat edinen kişilerin mirasçısı olacaktır
*Evlatlık küçük ise evlat edinenin soyadını alacaktır. Evlat edinen kişiler dilerlerse çocuğa yeni bir isim verilmesini isteyebilirler.
*Şayet evlat edinilen kişi ergin ise ; kendi isteği halinde evlat edinenin soyadını alabilir.
*Eşler tarafından evlat edinilen küçüğün nüfus cüzdanında ana ve baba hanesine, yeni ana ve babası yazılır.
*Evlatlık edinilen küçüğün nüfus bilgileri halk arasında kütük olarak adlandırılan nüfus kütüğüne geçirilir.
*Evlat edinecek kişi veya kişiler, evlat edinme işleminin gizli tutulmasını istedikleri takdirde ilgili mahkeme bu belgeleri gizli tutmakla yükümlüdür.
MEMİŞ HUKUK BÜROSU
AV.AYSEL MEMİŞ
