Adli yardım, ekonomik gücü olmayan bir kimsenin davanın gerektirdiği maddi külfetlerden geçici olarak muaf tutulmasının yanı sıra bedelsiz avukatlık hizmetini de içerir. Avukatlık Kanununa göre ise kişi, adli yardım bürolarına gelerek ücretsiz avukat desteği almayı talep eder. Ekonomik açıdan durumunun uygun olmadığı hallerde barolar tarafından ücretsiz avukat desteği verilip verilmeyeceği kararlaştırılır.
Adli hizmet yani barodan ücretsiz avukat talep etme hizmeti sadece hukuk davalarında ve icra takiplerinde alınabilmektedir. Ceza davası ile alakalı bir davanız bulunuyorsa, CMK hükümleri kapsamında davanın görüleceği mahkemeye başvuru yapılması gerekmektedir. Bu başvuru ile ücretsiz avukat talebinde bulunulur. Ceza davalarında alt sınırı beş yıl hapis cezasından fazla olan bir suçun şüphelisi olduğu takdirde talep olmaksızın veya avukat seçemeyecek durumda bulunulduğunda talep halinde bir avukat atanacaktır. Ayrıca avukatı bulunmayan sağır dilsiz kişilere ve 18 yaşından küçük olan şüphelilere devlet tarafından ücretsiz avukat atanmaktadır.
Adli yardım istemi, adli yardım bürosunda veya temsilcilerine yapılır. İstek sahibi, isteminde haklı olduğunu gösterdiği delillerle kanıtlamak zorundadır. Yardım isteminin reddi halinde, ilgilisi yazı veya sözle baro başkanına başvurabilir. Baro başkanının vereceği karar kesindir.
Adli yardım isteminin kabulü halinde; büro gerekli işlemleri yapmak üzere bir veya birkaç avukatı görevlendirir. Görevlendirilen avukat, görev yazısının kendine ulaşmasıyla, avukatlık hizmetlerini yerine getirme yükümlülüğü altına girer.
Adli yardım bürosu ve temsilcilikleri, istem sahibinden gerekli bilgi ve belgeleri ister, istemin haklılığı konusunda uygun bulacağı araştırmayı yapar, gerektiğinde karar verir. Bu araştırmada, kamu ve özel kurum ve kuruluşları, adli yardım bürosuna ve temsilciliklerine yardımcı olurlar.
Adli yardım hizmet talebinin mahkeme tarafından kabul görmesi halinde yargılama sürecindeki avans, harç ve diğer belli başlı giderlerinde adli yardım kararının devam etmesi sürecinde tamamen ya da kısmen ödenmemesi söz konusu olabilmektedir. Adli yardım hizmeti zor durumda olanların bir nevi kurtarıcısıdır.
Adli yardım isteminin reddi halinde isteminde bulunan; tebliğden itibaren on gün içinde yazılı veya sözlü olarak baro başkanına başvurabilir. Baro başkanı yedi gün içinde karar verir, bu karar kesindir. Süresinde karar verilmediği takdirde talep ret edilmiş sayılır. Eğer reddine karar verilmiş ise tebliğden itibaren 10 gün içinde yazılı ya da sözlü olarak baro başkanına itirazını belirtebilir. Baro başkanı 7 gün içinde tekrar gözden geçirip kararını bildirir. Verilen bu karar kesin karardır. Adli yardım görevi serbest çalışan avukatlara eşitlik ilkesi esaslarına göre verilir.
Başvuru için gereken evraklar nelerdir?
1. Bağlı bulundukları muhtarlıklardan fakirlik belgesi ve ikametgah
2. Nüfus cüzdanı fotokopisi
3. Dava için gerekli belgelerin fotokopisi.
Her şehirde barolara bağlı adli yardım büroları mevcuttur.
Başvurucunun yükümlülükleri nelerdir?
Başvuruda bulunan kişi, davanın sonunda maddi bir yarar elde etmesi durumunda ise avukata ödenen para ile elde edilecek maddi yararın %5ini baroya ödeyeceğini taahhüt etmesi gerekmektedir. Adli yardımı isteyen kişinin haksız olduğu sonradan anlaşılması durumunda, uygun görülürse yargılama giderlerinin en çok bir yıl içinde aylık eşit taksitler halinde ödenmesine karar verilebilir.
Av. Aysel Memiş / MEMİŞ HUKUK BÜROSU/21.07.2018
