Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kavramı ilk olarak Çocuk Koruma Kanunu ile ortaya çıkmıştır. Daha sonrasında 06.12.2006 tarihli 5560 sayılı kanun ile de ceza mevzuatlarında etkinlik kazanmıştır.5728 sayılı kanunla da uygulama alanı daha da genişletilerek en son 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu`nun 231. maddesinde düzenlenmiştir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içinde sonuç doğurmaması, denetim süresi boyunca kasıtlı bir suç işlenmez ve yükümlülüklere uygun davranılırsa ceza kararının ortadan kaldırılması ve davanın düşmesine yol açan bir cezanın bireyselleştirilmesi kurumudur. Mahkeme hukuk sisteminde sonuç doğuracak şekilde kararını henüz açıklamamış, açıklamayı geri bırakmıştır. HAGB kararı, kişinin medeni,siyasi veya özel yaşamına hiçbir kısıtlama getirmeden adeta sanığa ikinci bir şans tanır.
HAGB kararı verilebilmesi için mahkemenin yaptığı yargılama neticesinde hükmettiği ceza hapis cezası ise 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası olmalıdır.18 yaşından küçük çocuklar içinde aynı ceza miktarı geçerlidir. Suçun niteliğinin taksirle veya kasten işlenmesinin bir önemi yoktur.
HAGB kararı için sanığa dair şartlar ;
* Hakkında habg kararı verilecek sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı mahkum olmaması: Sanığın daha önceden kasten işlediği bir suçtan dolayı kesinlemiş mahkumiyet kararı varsa hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı veremez.
* Suç nedeniyle mağdurun uğradığı zararın giderilmesi: Suç nedeniyle oluşan zarardan kasıt, doğrudan suçun neden olduğu maddi zarardır. Zararın giderilmesi, zararın konusu olan şey aynen verilebiliyorsa aynen iade yoluyla, aynen iade edilemeyecek bir şey ise tazmin etmek suretiyle giderilir.
* Mahkemece sanığın tekrar suç işlemeyeceği kanaatine varılması: Yargıtay`ın yerleşik içtihatlarına göre sanığın duruşma tutanaklarına yansıyan olumsuz bir davranışı ve bilinen olumsuz bir kişilik özelliği yoksa yargıç HAGB kararı vermelidir.
* Sanığın hagb`na onay vermesi: Sanık hagb kararını kabul etmezse yargıç hagb kararı veremez.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması halinde sanık 5 yıl süreyle denetime tabi tutulur. 18 yaşından küçük çocuklar için denetim süresi 3 yıldır. Sanık denetim süresi içinde kasten bir suç işlemez ve yargıcın belirlediği yükümlülüklere uygun hareket ederse açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak davanın düşmesine karar verilir.
Sanık denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işler veya hakimin belirlediği yükümlülüklere aykırı hareket ederse açıklanması geri bırakılan hüküm mahkeme tarafından açıklanır. Suç işleyen sanık hakkında daha önce verilen ceza seçenek yaptırımlara çevrilemez, ertelenemez.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına karşı, kararın duruşmada öğrenilmesinden veya tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde itiraz edilir. Hagb kararına karşı istinaf veya temyiz başvurusu yapılamaz.
Kararı veren mahkeme hangisi ise o mahkemeye dilekçe verilerek HAGB kararına itiraz edilebilir. Kararı veren mahkeme itirazı önce kendisi değerlendirir ve itiraz üzerine yapacağı inceleme ile kendi verdiği kararı düzeltebilir. Hagb kararı veren mahkeme, kararına yapılan itirazı yerinde görmezse itiraz dilekçesini itirazı incelemeye yetkili mahkemeye gönderir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, adli sicil kaydı (sabıka kaydı) kayıtlarında görünmez. Bu karar sadece bu kararlara ait bir sistemde kaydedilmektedir. Bu kayıtlar ise sadece soruşturma ve kovuşturma sebebiyle Cumhuriyet savcısı, hakim veya mahkeme tarafından istenildiği takdirde görüntülenmekte ve kullanılmaktadır.
MEMİŞ HUKUK BÜROSU/ AV.AYSEL MEMİŞ
