Velayet davası; çocuğun velayeti kendisinde olmayan eşin diğer eşe karşı açtığı bir aile hukuku davası türüdür. Velayet davası aile mahkemesinde açılır.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu?nun 337, 340, 342 ve 346. maddeleri uyarınca velayet, çocukların bakım, eğitim, öğretim ve korunması ile temsil görevlerini kapsar.Velayetin kaldırılması ve değiştirilmesi şartları gerçekleşmedikçe, ana ve babanın velayet görevlerine müdahale olunamaz. Ayrılık ve boşanma durumunda velayetin düzenlenmesindeki amaç, küçüğün ileriye dönük yararlarıdır.
Boşanma davalarında velayet önce ve dava süresince geçerli olmak üzere tedbiren geçici olarak, dava sonunda ise kalıcı olarak belirlenir. Hakim, boşanma sebeplerini, tarafların kişiliklerini, çocuğun yaşını, özelliklerini ve ihtiyaçlarını ve tarafların sosyo-ekonomik durumunu dikkate alarak gerek geçici gerekse normal velayet konusunda karar verecektir.
Mahkeme belli yaşın üstündeki çocukların velayetini düzenlerken çocuğu dinlemeli ve velayet konusundaki görüşünü sormalıdır. Yargıtay uygulamasına göre çocuğun idrak yaşı, 8 yaş veya üstüdür. 8 yaş veya bu yaşın üzerinde olan çocukların görüşü alınmadan velayetin düzenlenmesi, değiştirilmesi veya kaldırılması mümkün değildir.
Ana ve baba evli değilse velayet anaya aittir. Ana küçük, kısıtlı veya ölmüş ya da velayet kendisinden alınmışsa hakim , çocuğun menfaatine göre, vasi atar veya velayeti babaya verir.
Çocuğun bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunur veya çocuk manen terk edilmiş halde kalırsa hâkim, çocuğu ana ve babadan alarak bir aile yanına veya bir kuruma yerleştirebilir.
Çocuğun aile içinde kalması ailenin huzurunu onlardan katlanmaları beklenemeyecek derecede bozuyorsa ve durumun gereklerine göre başka çare de kalmamışsa, ana ve baba veya çocuğun istemi üzerine hâkim aynı önlemleri alabilir.
Velayete sahip ana veya babanın yeniden evlenmesi, velayetin kaldırılmasını gerektirmez. Ancak, çocuğun menfaati gerektirdiğinde velayet sahibi değiştirilebileceği gibi, durum ve koşullara göre velayet kaldırılarak çocuğa vasi de atanabilir.
Velayetin değiştirilmesi davası veya kısa velayet davası velayet hakkını alan anne veya babanın durumun değişmesi ve sonradan ortaya çıkan çeşitli sebeplerle velayetin hakkını gereği gibi kullanmaması veya çocuğun menfaatinin gerektirmesi durumunda velayet hakkının değiştirilmesi için açılan bir davadır.
Boşanma davası devam ederken veya sona erdiğinde velayet hakkını alamayan anne ve babanın, çocukla kişisel iletişim hakkı vardır. Hakim, boşanma davası devam ederken ya da sona erdiğinde mümkünse anne ve babanın beyanlarını aldıktan sonra velayet hakkını vermediği tarafın çocukla hangi günlerde ne kadar süre ile iletişim kuracağını düzenleyecektir. Aynı şeklide velayet davası söz konusu olduğunda da hakim geçici tedbir olarak velayet ve nafakaya ilişkin düzenlemeler getirebilir.
MEMİŞ HUKUK BÜROSU AV.AYSEL MEMİŞ
